Cultuur in de spotlight: de positieve invloed van cultuur op mentale gezondheid

Soms schieten woorden tekort. Emoties die te groot zijn om in taal te vatten, ervaringen die diep raken en gedachten die geen duidelijke vorm vinden, precies daar biedt cultuur een uitweg. Creatieve expressie kan een sleutel zijn tot verwerking, bekrachtiging en verbinding.

Ik heb het van dichtbij mogen ervaren. Tijdens een lotgenotenbijeenkomst voor ongewenst kinderlozen, zag ik hoe iemand haar gevoelens vormgaf in een collage. Waar woorden ontbraken, sprak het beeld. In elk kleurvlak, elke kniprand en elke compositie lag een verhaal verborgen. Het was geen uitleg in zinnen, maar een krachtige vertaling van emoties. Zo zag ik ook dat, tijdens een workshop spoken word van de Kunstkring en het Zone.college, een jonge deelnemer haar levensverhaal om zette in poëzie. Voor het eerst verwoordde ze haar ervaringen met adoptie, haar zoektocht, haar vragen, haar kracht. De trillende stem werd steviger, haar blik vastberaden. Kippenvel. Want haar eigen woorden gaven haar een stem, een vorm van verwerking en een manier om haar verhaal op haar eigen manier te vertellen.

Cultuur en mentale gezondheid

Tijdens de Week van de Mentale Gezondheid (3 t/m 8 juni) wordt extra stilgestaan bij mentaal welzijn. Uit steeds meer onderzoeken blijkt dat cultuurparticipatie een positieve invloed heeft op de geestelijke gezondheid. Iedereen kent het gevoel van opwinding na een prachtig toneelstuk, een meeslepend concert of een inspirerende kunsttentoonstelling. Maar de kracht van cultuur gaat verder dan een mooi moment. Het helpt bij het verwerken van emoties, het verminderen van eenzaamheid en zelfs het ondersteunen van cognitieve functies.

Professor Daisy Fancourt, verbonden aan het WHO-centrum, benadrukt dat kunst en cultuur tastbare effecten hebben op ons welzijn. Het helpt niet alleen bij het verminderen van mentale klachten, maar stimuleert ook creatief denken, sociale interactie en emotionele veerkracht. Cultuur is geen luxe, maar een krachtig hulpmiddel waarmee mensen zichzelf kunnen uitdrukken en emoties kunnen omzetten in iets tastbaars.

Cultuur herinnert ons eraan dat veerkracht geen statische muur is, maar een dynamisch proces van aanpassen en groeien. Kunst in al haar vormen – muziek, dans, theater, beeldende kunst -helpt mensen om hun innerlijke kracht te vinden en hun verhaal opnieuw vorm te geven. Elke kunstuiting is een bewijs dat we sterker zijn dan onze uitdagingen, creatiever dan onze beperkingen en rijker dan onze tegenslagen.

Uit onderzoek komen zeven belangrijke positieve effecten van kunst en cultuur op mentale gezondheid naar voren:

✔ Verbetering van de kwaliteit van leven

✔ Verhoogd algemeen en psychisch welzijn

✔ Grotere maatschappelijke betrokkenheid

✔ Vermindering van depressie en angst

✔ Beter welzijn bij mensen met chronische aandoeningen

✔ Preventie van cognitieve achteruitgang bij ouderen

✔ Ontwikkeling van cognitieve, emotionele en sociale vaardigheden

Cultuur is geen luxe. Het is een levensbehoefte. Een manier om verhalen te vertellen, ervaringen een plek te geven en mensen met elkaar te verbinden. Het is tijd om cultuur in de spotlight te zetten en te erkennen als een onmisbaar onderdeel van welzijn en mentale gezondheid.

Welke vorm van creatieve expressie raakt jou het meest? Deel jouw ervaring met sociaal werker cultuur en laat cultuur spreken!